Verslag bezoek aan Fort Veldhuis 13-10-2024
In ons streven om voor onze leden interessante en afwisselende evenementen te organiseren, kwam Jan met het idee om een groepsrondleiding op Fort Veldhuis te boeken. Jan en Ank zijn daar al jaren vrijwilligers en kennen het fort en de “bewoners” dus goed. De bewoners zijn de ARG, de Aircraft Recovery Group die zich al decennia bezig houdt met het zoeken en bergen van vliegtuigen en bemanningen die tijdens de 2e wereldoorlog neergestort zijn in met name het IJsselmeer, Markermeer en de Waddenzee. Zij hebben hun vondsten, die al veel nabestaanden duidelijkheid en een einde aan onzekerheid hebben kunnen bieden, en verhalen tentoongesteld in het Fort in Heemskerk.
Het fort was ooit deel van de Stelling van Amsterdam, bedacht in een tijd dat men de vijand nog dacht te kunnen vertragen of tegenhouden door grootschalige inundaties beschermd door vestingwerken, de 19e eeuw. Tijdens de bouw moest men het te gebruiken materiaal al wisselen vanwege de explosieve kracht van de nieuwe artilleriegranaten, maar tijdens de 1e wereldoorlog schijnt het de Duitsers afgeschrikt te hebben om ook Nederland binnen te vallen. De ontwikkeling van het militaire luchtwapen maakte de stelling nutteloos en ze is ook niet actief gebruikt. Tot het kunnen tonen van dit stuk militaire geschiedenis is het in het Fort nog niet gekomen, dus de gehele tentoonstelling behelst nu de luchtoorlog boven Nederland en dan met name de verliezen.
Dus op de alsnog zonnige dag van zondag 13 oktober togen bijna 30 AVC leden en partners, en ook een aantal jonge gezinsleden, vanuit bijna het gehele land naar de Noordhollandse catacomben van Heemskerk die speciaal voor de AVC opengesteld werden. Zo ook Diederick die er zaterdag pas achter kwam dat dit fort toch een stuk verder weg lag dan hij in eerste instantie had aangenomen. Fijn dat je de trip evengoed wilde maken.
Er waren 2 groene voertuigen en die mochten een ereplaatsje innemen vlak voor het fort. Voor de rest van de voertuigen was parkeergelegenheid aan de weg of op een parkeerplaats vlakbij.
We werden ontvangen in de sfeervolle kantine waar de haard lekker brandde, met koffie en appeltaart, of voor de liefhebber chocomel of fris.
Toen iedereen er was, werden we door Johan, de voorzitter van de ARG uitgenodigd om plaats te nemen in de filmzaal voor een documentaire van een half uur waarin de luchtoorlog werd belicht, het ontstaan van de ARG en de werkwijze van deze vrijwilligers. Ook werd geïllustreerd hoe belangrijk het terugvinden van de vermiste bemanningsleden zo lang na de oorlog nog steeds voor nabestaanden is, los van de ereschuld om de oorlogsslachtoffers een fatsoenlijk graf te kunnen geven.
Johan legde uit hoe ze, vaak met een typeplaatje of een serienummer konden achterhalen om welk specifiek vliegtuig het ging, aangezien er zeer complete archieven werden bijgehouden bij de RAF en de USAAF.
Er werd ook verteld hoe men, zonder daadwerkelijk nog stoffelijke resten te vinden, kan deduceren dat er bemanningsleden met het toestel zijn neergestort en nog in of nabij het wrak moeten liggen. Bijvoorbeeld of parachutes gebruikt zijn, of riemgespen vast zitten.
Na de film werd de groep in 2en verdeeld om met 2 gidsen elk een eigen kant op te gaan voor een rondleiding. Het fort is dan wel enorm, maar de ruimtes in het fort zijn dat niet en zo konden we tenminste goed zien en horen wat er allemaal ten toon gesteld wordt.
De gevonden brokstukken geven een beeld van het geweld waaraan die toestellen zijn blootgesteld in de laatste momenten van hun laatste vlucht. Veel nabestaanden hechten belang aan het zien van de voorwerpen die hun lang vermiste familielid tot het einde heeft vastgehad of aangeraakt. Daarom worden die ook getoond in het museum.
Een luguber kantje van het speurwerk, dat altijd met veel respect en in samenwerking met de gravendienst van Defensie en andere Defensieonderdelen en vaak leidt het tot een eervolle begrafenisceremonie voor de mannen die zo ver van huis gesneuveld zijn.
Het hele museum ademt respect uit voor de mannen die hun leven in de waagschaal legden om de vijand te bestrijden vanuit de lucht.
Sommige ruimtes zijn gewijd aan de resten en het verhaal van 1 specifiek toestel, soms een vliegtuigtype en soms wat algemener. Wat is er dan leuker dan om het jonge grut uit te dagen om alle modelvliegtuigen te gaan tellen? Die uitdaging gingen ze graag aan. En anderen gingen lekker hun eigen gang (he Ricardo?)..
Ook worden er veel materialen gedoneerd door mensen die bij opruimwerkzaamheden of verbouwingen, spullen uit de 2e wereldoorlog tegenkomen. Soms zijn dat spullen die door burgers als souvenir verzameld zijn, soms ook vliegtuigonderdelen die door mensen hergebruikt zijn om het dagelijks leven prettiger te maken. Zo zijn veel vliegtuigwielen in allerlei karretjes gebruikt, en is er een mooi voorbeeld van een communiejurkje gemaakt van parachutezijde in een vitrine te zien.
Het museum heeft nog een forse voorraad spullen die uitgezocht en gecatalogiseerd moeten worden, daarnaast is er een flinke afdeling met schaalmodellen in vitrinekasten; uiteraard voornamelijk vliegtuigmodellen maar ook de grondoorlog wordt er op schaal uitgebeeld. Dat was dan ook het punt dat het modellen tellen aan de wilgen gehangen werd; het was niet meer te doen. Zeker niet als de vitrines 2x zo hoog zijn als de jongste modellenteller..
Omdat we zo’n gemengd gezelschap hadden, kwamen sommigen eerder terug naar de kantine en kregen anderen geen genoeg van vooral de verhalen van Johan, die zijn levenswerk met alle liefde uit de doeken deed aan de geïnteresseerden. Dus in de kantine werd weer chocomel, cola en een incidentele koffie uitgedeeld aan de binnendruppelende deelnemers, en de gemiste appeltaart aan wat laatkomers die er eerder geen tijd voor hadden. Er werd nog een tijdje met elkaar gepraat en langzaamaan keerde men, zeker de mensen die vanuit verre oorden als Friesland en Noord-Brabant kwamen, weer huiswaarts. Niet totdat een soort van groepsfoto voor het fort werd genomen waar de meesten nog op staan, trouwens.
We hebben veel vrolijke en blije gezichten gezien, veel positieve reacties gehoord. Mensen die voor de allereerste keer deelnamen aan een AVC evenement en waarvan we hopen dat het niet de laatste keer is. Ook wij als bestuur zijn blij met de grote opkomst en hoe gezellig de dag was. We zullen dan ook dit soort dagen blijven organiseren, liefst verdeeld over het hele land, dus als iemand nog een goede tip heeft dan pakken we die met het bestuur zeker op. Daarnaast zijn leden altijd welkom op een evenement, ook zonder altijd hun voertuig mee te nemen. Zeker bij dit soort bezoeken kan het gewoon praktisch zijn om met de gewone auto te komen, maar ook als het oude ding het onverhoopt af laat weten, zijn we blij met leden die toch komen. We weten dat brandstof niet goedkoop is, dat het fysiek voor een deel van onze leden ook best pittig aan het worden is om afstanden te rijden, en we willen niemand uitsluiten die tegen praktische obstakels aanloopt. We zijn een inclusieve club en we zien onze leden graag.
Met dank aan Elianne en Sandra voor het beschikbaar stellen van een deel van de foto's, aan Jan voor het uitwerken van dit bezoek en aan de vrijwilligers van de ARG voor hun gastvrijheid.